يك. گفتگو كنيد.
پيش از بلندخواني كتاب، از كودكان بپرسيد:
- به طرح روي جلد كتاب نگاه كن، به نظرت كتاب دربارهٔ چيست؟ فكر مي‌كني نويسنده در اين كتاب دربارهٔ چه موضوعاتي صحبت كرده است؟ فكر مي‌كني كتاب را براي چه كسي نوشته است؟
پس از بلندخواني كتاب، با سوالاتي از اين دست يك گفتگوي گروهي شكل دهيد:
- به نظر شما هدف نويسنده از نوشتن اين كتاب چه بوده؟
- نويسنده دربارهٔ كرهٔ زمين و كساني كه روي آن زندگي مي‌كنند چه گفته؟
- ما براي اين‌كه پاسخ سوال‌هايمان را پيدا كنيم چه مي‌كنيم؟
- اگر زماني شما سوالي داشته باشيد، نويسنده چه راهي را براي يافتن پاسخ به شما پيشنهاد داده است؟ به نظر شما اين راه كاربردي است؟ از چه كساني مي‌توانيم سوال‌هايمان را بپرسيم؟
- به نظر شما سني وجود دارد كه ما ديگر سوالي نداشته باشيم و لازم نباشد چيزي ياد بگيريم؟
- چرا نويسنده در پايان كتاب گفته است: «تو هيچ وقت روي زمين تنها نيستي»؟ تو دربارهٔ مردم چه چيزي را متوجه شدي؟
- منظور نويسنده از جملهٔ «ما خيلي چيزها را نمي‌دانيم. براي همين كلي چيز هست كه خودت بايد ازشان سر در بياوري.» چيست؟
- چند نوع گياه در اين كتاب نشان داده شده؟ چند نوع جانور؟ چند نوع زيستگاه؟ صفحاتي كه انواع گياهان، جانوران را نشان داده است دوباره نگاه كن. چند تا از گياهان يا جانوران يا زيستگاه‌ها را مي‌تواني نام ببري؟ كدام گياه يا جانور يا زيستگاه مورد علاقه‌ات است؟
- چند نوع انسان مختلف در كتاب كشيده شده است؟ اين انسان‌ها چه تفاوت‌ها و شباهت‌هايي با هم دارند؟
- منظور نويسنده از جملات «سيارهٔ زمين خيلي بزرگ به نظر مي‌رسد. ولي تعداد ما روي آن خيلي زياد است؛ پس مهربان باش. همه چيز به اندازهٔ كافي براي همه است» چيست؟
دو. بانك سوال‌ها!
براي كودكان دربارهٔ چيزهايي كه هر كدام از ما مي‌دانيم و نمي‌دانيم مقدمه‌اي بگوييد. بعد كارت‌هايي در دو رنگ در اختيار كودكان قرار دهيد تا چيزهايي كه مي‌دانند را روي يك رنگ و چيزهايي كه نمي‌دانند را روي رنگ ديگر بنويسند (براي كودكان كوچك‌تر بگويند و شما بنويسيد)، مثلا رعد و برق چه‌طور شكل مي‌گيرد؟ دايناسورها چرا منقرض شدند؟ و غيره.
در انتها يك دسته كارت از چيزهايي كه مي‌دانيم و دسته‌اي كارت از چيزهايي كه نمي‌دانيم داريد. از ميان كارت‌هاي چيزهايي كه نمي‌دانيم اتفاقي يك كارت را جدا كنيد. از كودكان بپرسيد پيشنهاد نويسنده براي زماني كه سوالي داريم چه بود (از كسي بپرسيم). سوال را بلند بخوانيد (لازم نيست مشخص باشد چه كسي آن را نوشته است) و از كودكان بپرسيد آيا كسي پاسخ آن را مي‌داند؟ اگر كسي در كلاس پاسخ سوال را نمي‌داند، آيا كسي در بيرون كلاس هست كه بتوانيم سراغ آن برويم؟ ممكن است كودكان پيشنهاد جستجو در اينترنت يا كتاب‌ها را بدهند. از اين روش‌ها هم مي‌توانيد استفاده كنيد. چون اين منابع هم توسط افرادي كه پاسخ سوال ما را مي‌دانسته‌اند تدوين شده‌اند.
سه. كتاب براي كوچك‌ترها
به كودكان توضيح دهيد، نويسنده اين كتاب را براي پسر كوچكش نوشته است و در آن موضوعاتي در زندگي را كه فكر مي‌كرده لازم است پسرش بداند آورده است. از كودكان بخواهيد به موضوعاتي كه به نظرشان لازم است بچه‌هاي كوچك‌تر از خودشان بدانند فكر كنند و يك كتاب براي آنان بسازند.
چهار. فرهنگ لغت بسازيد.
در اين كتاب كلمات زيادي براي توصيف كرهٔ زمين به كار رفته است. از كودكان بخواهيد اين كلمات را پيدا كنند و كلمه و معناي آن را جلويش بنويسند و با آنها يك واژه‌نامه بسازند. مي‌توانند براي هر كلمه يك تصوير مرتبط هم بكشند تا يك واژه‌نامهٔ تصويري بسازند. اگر كودكان با واژه‌نامه و واژه‌نامهٔ تصويري آشنا نيستند، نمونهٔ آنها و طرز استفاده از آنها را پيش از انجام فعاليت به كودكان نشان دهيد.
پنج. پژوهش كنيد.
الف) از كودك بخواهيد يكي از صفحات كتاب را انتخاب كند و دربارهٔ آن موضوع پژوهش كند (به‌عنوان مثال دربارهٔ كهكشان راه شيري يا صورت‌هاي فلكي يا يكي از جانوران تصوير شده يا چگونگي شكل‌گيري روز و شب و غيره) و نتايج را به شكل يك پوستر يا كتاب و غيره ارائه دهد.
ب) توجه كودكان را به پرندهٔ «دودو» در صفحه‌اي كه نويسنده به تنوع جانوران پرداخته جلب كنيد. چرا دودو مي‌گويد نبايد اينجا باشد؟ از كودكان بخواهيد دربارهٔ جانوران منقرض شده روي كرهٔ زمين و ايران، دلايل انقراض آنها و كارهايي كه ما براي حفاظت از آنها مي‌توانيم انجام دهيم پژوهش كنند.
پ) موضوعات ديگري كه مرتبط با موضوعات مطرح شده در كتاب هستند را به كودكان پيشنهاد دهيد تا دربارهٔ آنها پژوهش كنند. به عنوان مثال: مكان‌هايي در زمين كه ۶ ماه روز و ۶ ماه شب دارند يا جانوران شب‌زي و ويژگي‌هايشان و غيره.
شش. داستان آدم‌ها!
الف) از كودك بخواهيد يكي از انسان‌هايي كه در كتاب تصويرش كشيده است را انتخاب كند و درباره‌اش يك داستان بنويسد.
ب) از كودك بخواهيد دو نفر از انسان‌هايي كه در كتاب تصويرشان كشيده شده است را انتخاب كند و گفتگويي ميان آنان را تصور كند و آن را بنويسد.
هفت. تكميل كتاب!
نويسنده گاهي بالاي سر موجودات داخل كتابش ابرهايي مي‌كشد و افكار و حرف‌هاي آنها را مي‌نويسد. از كودكان بخواهيد تصوير كنند اگر بخواهند افكار يا حرف‌هاي موجودات داخل كتاب را تكميل كنند، چه مي‌نويسند؟
هشت. زندگي در سياره‌اي ديگر
از كودكان بخواهيد تصور كنند گروهي از انسان‌ها براي زندگي به سياره‌اي ديگر رفته‌اند. زندگي آنها روي آن كرهٔ جديد چه تفاوت‌ها و شباهت‌هايي با زندگي روي كرهٔ زمين دارد. داستاني دربارهٔ آن بنويسند و تصويرگري كنند.
نه. فعاليت‌هاي هنري انجام دهيد.
الف) همراه كودكان يك مدل سه بعدي از كرهٔ زمين بسازيد.
ب) از كودكان بخواهيد تصويرهايي از منظره‌هاي مختلف روي كرهٔ زمين نقاشي كنند. منظره‌هايي كه در سفرها يا عكس‌ها و فيلم‌ها ديده‌اند.
پ) صفحه‌اي كه روز و شب را تصوير كرده است دوباره به كودكان نشان دهيد. از كودكان بخواهيد يك منظره را انتخاب كنند و آن را در دو ساعت مختلف شبانه‌روز نقاشي كنند.
ده. بازي مهرباني
الف) به هر كودك يك برگ كاغذ بدهيد كه در آن يك جدول با دو ستون كشيده‌ايد. در ستون اول از كودكان بخواهيد نام هم‌كلاسي‌هاي خود را بنويسند. سپس جلوي آن دربارهٔ هر فرد يك جملهٔ محبت‌آميز بنويسند. برگه‌ها را پس از تكميل روي ديوار در سح ديد كودكان بچسبانيد تا كودكان نوشته‌هاي محبت‌آميز دربارهٔ خود را در آنها پيدا كنند و بخوانند.
ب) يك گلولهٔ كاموا يا نخ شيريني تهيه كنيد. از كودكان بخواهيد يك دايره بسازند. مربي بازي را آغاز مي‌كند. گلوله را در دست مي‌گيرد، يكي از كودكان ر اتفاقي انتخاب مي‌كند و جمله‌اي محبت‌آميز دربارهٔ آن كودك مي‌گويد و در حالي‌كه سر نخ در دستش مي‌ماند گلوله را به دست آن كودك مي‌رساند. كودك همين كار را براي كودكي ديگر انجام مي‌دهد و بازي به همين شكل ادامه پيدا مي‌كند تا همه يك بار نخ را دريافت كنند و جمله‌اي محبت‌آميز بشنوند. نفر آخر نخ را به نفر اول (مربي) بر مي‌گرداند و به مربي جمله‌اي محبت‌آميز مي‌گويد.
در انتهاي بازي نظر كودكان را به در هم تنيدگي نخ‌ها و ارتباط افراد با همديگر جلب كنيد و از آنها دربارهٔ اهميت اين ارتباط‌ها و اهميت محبت كردن به يكديگر بپرسيد. در آخر مي‌توانيد از كودكان دعوت كنيد هر روز زماني را براي ارتباط با افراد ديگر و محبت به آنها اختصاص دهند.
يازده. سيارهٔ من
از كودكان بخواهيد تصور كنند در سيارهٔ زادهٔ خيال خود زندگي مي‌كنند. برگهاي در اختيار آنها قرار دهيد تا بنويسند و بكشند: نام سياره‌شان چيست؟ چه موجوداتي روي سياره‌شان زندگي مي‌كنند؟ چه چيزهايي روي سياره‌شان وجود دارد؟ آن موجودات چگونه حركت مي‌كنند؟ چه مي‌خورند و غيره.
دوازده. استقبال از مهمانان فضايي!
از كودكان بخواهيد تصور كنند موجوداتي از سياره‌هاي ديگر قرار است به كره‌ي زمين مهماني بيايند. از آنها بخواهيد پوستري براي استقبال از آنها بسازند. براي ساخت پوستر از كودكان بخواهيد به اين موارد فكر كنند:
تيتر پوسترتان چيست؟
چه پيشنهاداتي براي مهمانان داريد؟ به نظرتان مهمانان بايد حتما چه قسمتي از كره‌ي زمين را بازديد كنند؟ چه فعاليتي را بايد حتما تجربه كنند؟
زمين با سياره‌ي آنها چه تفاوت‌هايي دارد كه خوب است به آن توجه كنند؟
چه وسايلي لازم است با خودشان به اين سفر بياورند كه ممكن است روي كره‌ي زمين پيدا نشود؟
سيزده. يك رصدگر صورت فلكي بسازيد.
براي ساخت يك رصدگر صورت فلكي به ابزارهاي زير نياز داريد:
- لوله مقوايي (دستمال رولي يا لوله‌ي دست ساز)
- كاغذ يا مقواي نازك سياه
- قيچي
- مداد
- سوزن
- كش پلاستيكي
- چسب نواري
- چسب ماتيكي يا مايع
براي ساخت رصدگر صورت فلكي، دستوركار ساخت و تصاوير صور فلكي را از بخش پيوست دريافت كنيد.
